Chia sẻ kinh nghiệm dạy bé đọc và học ngoại ngữ như người bản xứ (Phần 1)

Học đọc không chỉ đơn thuần là giúp phát triển khả năng ngôn ngữ mà thông qua đó mang đến cho trẻ nhỏ những hoạt động thú vị, đặc biệt giúp não bộ của trẻ nhận được nhiều kích thích và rèn luyện tư duy một cách phù hợp. Đó là lý do vì sao trẻ học đọc từ sớm là đề tài được nhiều  học giả về giáo dục sớm quan tâm và nghiên cứu. Glenn Doman1, viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Tiềm năng Con người (IAHP) cho rằng: “Trẻ em nên được học đọc càng sớm càng tốt, mà tốt nhất là ngay sau khi sinh”. Những nghiên cứu của ông khẳng định rằng các em bé  rất muốn học đọc, có thể học đọc, đang luôn tự học đọc và nên học đọc từ khi còn rất nhỏ.

Là người tiên phong trong lĩnh vực phát triển trí tuệ cho trẻ em, đặc biệt là trẻ em bị khiếm khuyết về não, Glenn Doman dành hàng chục năm nghiên cứu về phương pháp giáo dục trẻ một cách khoa học và hiệu quả. Theo ông, trẻ học đọc sớm cũng quan trọng tương tự như học nói và học đi: bắt đầu đơn giản bằng cách giới thiệu cho bé một lượng thẻ chữ (flashcard) nhất định và đều đặn hàng ngày về các chủ điểm trong cuộc sống. Để tìm hiểu sâu hơn về các phương pháp dạy bé học đọc từ sớm, sau đây là trích lược những điểm chính từ cuốn sách nổi tiếng thế giới của Glenn Doman “Dạy trẻ biết đọc sớm”.

Chú thích:

Glenn Doman (1919 - 2013) tốt nghiệp ngành Vật lý trị liệu vào năm 1940 tại Đại học Pennsylvania, Hoa Kỳ. Ông là người tiên phong trong lĩnh vực phát triển trí tuệ cho trẻ em. Năm 1955, Glenn Doman thành lập Viện Nghiên cứu Thành tựu Tiềm năng Con người. Ông cũng là tác giả của bộ sách “Dạy trẻ thông minh sớm” nổi tiếng thế giới và là người nghiên cứu ra Phương pháp Glenn Doman.

1. Tại sao phải dạy trẻ học đọc từ sớm?

Não trẻ ở độ tuổi sơ sinh có tốc độ phát triển nhanh hơn so với các độ tuổi về sau này. Khi bé mới sinh, kích thước não bằng 25% kích thước não người lớn, 6 tháng tuổi là 50%, 1 tuổi là 75%, 2 tuổi là 80% và đến 6 tuổi não bé đã phát triển bằng kích thước não người lớn. Càng về sau tốc độ phát triển của não càng chậm lại. Não bộ cũng giống như cơ bắp của con người, đó là càng được vận động và càng được tiếp nhận nhiều kích thích có chất lượng lặp đi lặp lại thì não bộ càng phát triển. Do đó, việc dạy bé học đọc thông qua việc giới thiệu các nội dung học một cách đều đặn, có hệ thống và lặp đi lặp lại sẽ có tác dụng bồi dưỡng và kích thích sự phát triển trí não của trẻ.

Bên cạnh đó, khi trẻ càng nhỏ tuổi thì khả năng học ngôn ngữ càng nhanh và dễ hơn so với lúc  bé lớn tuổi hơn. Mọi người đều biết rằng em bé có khả năng học nói rất giỏi, nhất là khi được tạo môi trường. Ví dụ: bạn đem bé 2 tuổi tiếp xúc với một môi trường ngoại ngữ liên tục thì bé chỉ mất một vài tháng để có thể hiểu và giao tiếp bằng ngôn ngữ đấy một cách rất thoải mái. Tuy nhiên, không có nhiều người biết rằng khả năng tiếp thu ngôn ngữ viết của bé cũng nhanh không kém gì ngôn ngữ nói. Ngày nay bằng các phương pháp giáo dục hợp lý, rất nhiều bậc phụ huynh đã thành công trong việc giúp các bé có khả năng đọc tốt từ khi còn chưa đầy 2 tuổi, từ đó giúp bé hình thành niềm yêu thích đọc, nuôi dưỡng niềm ham muốn khám phá, tăng cường khả năng lĩnh hội cũng như diễn đạt và cũng thông qua việc đọc mở ra chân trời kiến thức rộng mở.

2.  Trẻ có muốn học đọc không?

Có! Bản năng của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 6, là luôn tò mò và khám phá thế giới xung quanh bởi với chúng, thế giới luôn lạ kì và đầy sức hấp dẫn. Nếu trẻ được tạo hứng thú và vui vẻ trong quá trình học tập, việc học đọc sẽ giống như việc bé chơi một trò chơi hấp dẫn hàng ngày. Không những thế trò chơi hấp dẫn này có giúp tạo sự gắn kết đặc biệt giữa bố mẹ và bé.

3.  Độ tuổi nào phù hợp để bắt đầu học đọc?

Độ tuổi phù hợp: 3 – 4 tuổi

Độ tuổi phù hợp hơn: 2 -3 tuổi

Độ tuổi phù hợp nhất: 0 – 24 tháng tuổi

Hãy để bé bắt đầu học đọc càng sớm càng tốt – bé bắt đầu học càng sớm thì việc học càng trở nên dễ dàng đối với bé.

4. Những điều cần ghi nhớ

·         Cha mẹ chính là những người thầy đầu tiên và tốt nhất của trẻ

Glenn Doman tin rằng: “Cha mẹ chính là những người thầy tốt nhất của con cái họ, bởi cha mẹ luôn chan chứa tình yêu thương, sự tận tâm, niềm đam mê và nguồn cảm hứng dành cho con cái”. Chính cha mẹ là người đóng vai trò quan trọng trong việc là một người thầy chỉ dẫn cho bé và một người bạn cùng bé học tập. Hãy trở thành một người thầy tận tâm, một người bạn thấu hiểu của con bạn, và hãy để con bạn cảm nhận thấy điều này. Có được như vậy, quá trình học tập của bé sẽ là một hành trình đầy thú vị.

·         Việc học cần phải được tiến hành thường xuyên và cần sự nỗ lực của bạn

Việc chuẩn bị các học liệu và lên kế hoạch dạy trẻ là một việc tốn rất nhiều thời gian và công sức. Do đó bạn cần phải rất kiên trì và nỗ lực trong quá trình này để đảm bảo việc dạy bé được tiến hành thường xuyên và các nội dung học luôn được cập nhật để giúp bé hào hứng. Tốt hơn nên dạy bé ít từ nhưng với cường độ thường xuyên rồi từ từ tăng số lượng từ lên tùy vào phản ứng của bé, thay vì học nhiều từ nhưng không đều đặn. Hãy nhớ rằng trẻ em học thông qua sự lặp lại. Như vậy, bạn cần lặp lại cho bé nội dung học đủ nhiều để bé ghi nhớ chúng nhưng cũng không quá nhiều khiến bé cảm thấy chán.

·         Hãy luôn dừng lại trước khi trẻ chán

Hãy dừng việc dạy lại khi em bé vẫn còn hào hứng chứ đừng đợi đến lúc trẻ thấy chán rồi mới dừng lại. Một trong những quy tắc quan trọng đó là: phải luôn giữ lại cho bé cảm giác muốn được học thêm nữa và luôn mong chờ đến buổi học tiếp theo. Ví dụ như nếu con bạn cảm thấy mệt mỏi sau 5 bài học thì bạn chỉ cho bé học 3 hoặc 4 bài.

·         Hãy luôn tôn trọng bé và luôn tin vào khả năng của bé

Đừng bao giờ nghĩ rằng bé còn quá nhỏ để học. Hãy luôn tin rằng các bé có khả năng học và tiếp thu tất cả các nội dung mà bạn dạy cho bé. Niềm tin sẽ giúp bạn có thêm năng lượng để đồng hành với bé trong cả quá trình dài phía trước.

·         Đừng bao giờ kiểm tra trẻ

Học đọc nên như một trò chơi mà bé cảm thấy hứng thú khi dành chiến thắng, thay vì như một bài tập hay nghĩa vụ phải hoàn thành. Kiểm tra kết quả học tập dễ khiến việc học trở nên căng thẳng, mất đi sự vui vẻ và thoải mái, yếu tố quan trọng dẫn đến thành công trong học tập của bé.

·         Tạo môi trường học tập tốt cho bé

Trẻ em chỉ có thể tập trung trong một khoảng thời gian ngắn nhất định, vì vậy bạn cần tránh và loại bỏ những thứ làm xao nhãng việc học tập của bé. Điều này sẽ giúp bé có thể tập trung nhiều hơn trong quá trình học. Đồng thời bạn cũng chỉ nên dạy bé khi cả bé và bạn đều cảm thấy hào hứng với việc học và không hề có bất kỳ mối bận tâm nào khác.

·         Không làm bé cảm thấy chán với học liệu

Hãy lắng nghe cảm xúc của bé, đừng bao giờ làm em bé cảm thấy chán với việc học. Bạn có thể thay đổi theo nhiều cách dạy khác nhau, như cho bé học với tốc độ nhanh hơn hoặc chậm hơn, cho bé học lặp lại từ hoặc thêm từ mới hoặc tạm dừng hẳn lại việc học để chọn một thời điểm thích hợp khác.

·         Nói to, rõ ràng và hào hứng

Nếu bạn muốn dạy trẻ bất kì thứ gì, không chỉ giới hạn trong việc dạy bé học đọc, thì bạn cần phải thu hút sự chú ý của trẻ ngay từ đầu. Hãy luôn tạo sự vui vẻ và hứng thú với việc học đọc cho bé như đang chơi một trò chơi.

Xem thêm: 
Chia sẻ kinh nghiệm dạy bé đọc và học ngoại ngữ như người bản xứ (Phần 2)